در آزمایشگاه ژنتیک پزشکی فرهود:
بررسی حذف و اضافه های ژن Dystrophin بیماری دوشن
1.بیماری دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) چیست؟
دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) یک اختلال ژنتیکی است که به دلیل تغییر پروتئین به نام دیستروفین که به حفظ سلولهای عضلانی کمک می کند ، با ضعف عضلانی پیشرونده مشخص می شود.
در سال 1986 ، محققان ژن خاصی را بر روی کروموزوم X شناسایی کرده که با تغییر در آن، بیماری دیستروفی عضلانی دوشن بروز می کند. مشخص شده است که این بیماری، دارای الگوی توارث وابسته به X نهفته بوده و توسط مادر منتقل می شود. این بیماری در جنس مذکر دیده می شود. در هر بارداری، مادر ناقل بیماری دوشن، اگر دارای جنین مذکر باشد، به احتمال 50% جنین بیمار خواهد بود و اگر دارای جنین مونث باشد. به احتمال 50% جنین ناقل بیماری دوشن خواهد بود.
بیشتر خانم های ناقل دیستروفی عضلانی دوشن علائم و نشانه های این بیماری را ندارند. ولی برخی از ناقلین علائمی چون ضعف عضلات خفیف اسکلتی و یا درگیری قلبی را در کودکی یا بزرگسالی نشان می دهند.
2.علائم بیماری دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) چیست؟
علائم دیستروفی عضلانی دوشن برای هر شخص متفاوت می باشد. حتی برادران با یک جهش مشخص، ممکن است پیشرفت بسیار متفاوتی از علائم داشته باشند.
ضعف عضلات علامت اصلی دیستروفی عضلانی دوشن بوده که می تواند از اوایل سن 2 یا 3 سالگی شروع شود. کودک بیمار ممکن است در پریدن ، دویدن و راه رفتن مشکل داشته باشد. عضلات قلب و تنفسی نیز تحت تأثیر قرار می گیرند. ضعف پیشرونده و اسکولیوز منجر به اختلال در عملکرد ریوی می شود که در نهایت می تواند باعث نارسایی حاد تنفسی شود. بنابراین دیستروفی عضلانی دوشن یک وضعیت چند سیستمی است که بسیاری از قسمت های بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.
معمولا بیماران نیازمند ویلچر بوده و به طور معمول مرگ در دهه 30 زندگی رخ می دهد. به طور کلی علائم زیر در درجات مختلف در بیماران مشاهده می شود؛
- ضعف عضلانی پیشرونده
- تأخیر در رشد
- علائم گوارشی چون دیسفاژی، یبوست، ریفلاکس، گاستروپاریس
- کاردیومیوپاتی و نارسایی قلبی
- خستگی
- گرفتگی عضلات
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در بالا رفتن از پله ها
- لوردوز و اسکولیوز
- نارسایی ریوی
- عفونت های تنفسی
- آپنه خواب
- افزایش CPK پلاسما
- الکتروکاردیوگرام غیر طبیعی
- عدم وجود پروتئین دیستروفین در بیوپسی عضله
- ناتوانی یادگیری
3.بررسی ژنتیکی بیماری دیستروفی عضلانی دوشن به چه صورت انجام می گیرد؟
ژن دیستروفین (DMD) ، با 79 اگزون ، یکی از بزرگترین ژن های شناخته شده انسان است و تولید کننده پروتئین دیستروفین می باشد. دیستروفین، پروتئین ساختاری واقع در عضلانی اسکلتی و قلبی است..
اندازه بزرگ ژن دیستروفین باعث می شود که آن را مستعد جهش ها کند. بیشتر جهش ها، حذف های بزرگ از یک یا چند اگزون هستند. باقی موارد شامل اضافه شدن، حذف کوچک، جهش نقطه یا جهش های ترکیبی است. آزمایش ژنتیکی مولکولی پایه اصلی تشخیص را تشکیل می دهد. حذف و تکثیر را می توان با MLPA (multiplex ligation-dependent probe amplification) یا ریزآرایی کروموزومی با وضوح بالا تشخیص داد.
بر این اساس، آزمایشگاه ژنتیک پزشکی دکتر فرهود به بررسی حذف و اضافه های بزرگ به روش MLPA بر روی بیماران و خانواده های آنها می پردازد. در صورت تشخیص نهایی بیماری دوشن و یافت نشدن جهش در آزمایش MLPA، می توان Whole Exome Sequencing (WES) نیز برای بیماران توصیه نمود.
References:
1. Yiu EM, Kornberg AJ. Duchenne muscular dystrophy. Journal of paediatrics and child health. 2015;51(8):759-64.
2. Datta N, Ghosh PS. Update on Muscular Dystrophies with Focus on Novel Treatments and Biomarkers. Current neurology and neuroscience reports. 2020;20(6):14.
3. Verma PK, Dalal A, Mittal B, Phadke SR. Utility of MLPA in mutation analysis and carrier detection for Duchenne muscular dystrophy. Indian journal of human genetics. 2012;18(1):91-4.